Prezentujemy trasy spacerowe finalistów pierwszej edycji konkursu Perełki Warszawy. Zejdź z utartego szlaku i zobacz jakie skarby kryją różne dzielnice Warszawy. Odwiedzisz m.in. przemysłową Wolę, boczne uliczki Śródmieścia i dziki brzeg Wisły. Dowiesz się gdzie można spotkać ducha, gdzie znajduje się pomnik Światowida, oraz poznasz miejsca związane ze Stefanem Kisielewskim.
Tutaj znajdziesz informacje o drugiej edycji konkursu Perełki Warszawy
1. Śródmieście Lokalnie
Autor propozycji trasy i zdjęć: Tomasz Obiński
Zapraszamy na trasę po spokojniejszym, lokalnym Śródmieściu. Zaczynamy na pl. Bankowym z widokiem na Błękitny Wieżowiec. W tym miejscu stała Wielka Synagoga. Została ona wysadzona przez Niemców dnia 16 maja 1943, co było ostatnim aktem niszczenia getta żydowskiego w Warszawie. Z gwarnego placu kierujemy się na południe i skręcamy w lekko senną ul. Elektoralną, przy której znajdziemy zabytkowy, dziewiętnastowieczny, gmach byłego szpitala św. Ducha. Obecnie jest to siedziba Mazowieckiego Instytutu Kultury. Przechodzimy do Hal Mirowskich i odkrywamy jeden z najpopularniejszych targów zarówno przed- jak i powojennej Warszawy. To tu przyjeżdżają ludzie z całego miasta po ulubione produkty, miejsce cały czas tętni życiem. Parkiem Mirowskim docieramy do ul. Grzybowskiej i skręcamy w ulicę Próżną, przy której zachowały się dziewiętnastowieczne kamienice. Próżna przed wojną w dużej mierze była zamieszkała przez Żydów (rejon nazywany dzielnicą żydowską), w czasie okupacji znalazła się w granicy getta. Nieprzypadkowo znalazł się tu mural autorstwa Tytusa Brzozowskiego przedstawiający Warszawę żydowską. Jego dzieło znajdziecie na tyłach kamienicy pod adresem Próżna 12.
2. Szlak przemysłowej Woli z przełomu XIX i XX wieku
Autor propozycji trasy i zdjęć: Aleksander Figielski
Gazownia Warszawska to jeden z najlepiej zachowanych kompleksów architektury przemysłowej XIX i XX w., w którego skład wchodzą: budynki produkcyjne, dwa zbiorniki na gaz, wieża ciśnień, remiza strażacka, wozownia, a także budynki biurowe i mieszkalne. W dawnym budynku aparatowni i tłoczni gazu swoją siedzibę ma Muzeum Gazownictwa jednak obecnie spacerowicze nie mają doń wstępu – trwają prace remontowe tej części kompleksu. Zapowiada się, że będzie to zupełnie nowa atrakcja turystyczna dzielnicy. Przez skwer Alojzego Pawełka docieramy do dwóch zbiorników gazu przy ul. Prądzyńskiego. Wyższa rotunda powstała w 1888, niższa w 1900. Zbiorniki są unikatem na skalę europejską – podobne znajdują się tylko w Wiedniu. Następnie przechodzimy ulicą Prądzyńskiego do kładki ponad torami kolejowymi i docieramy do dawnych zakładów Lilpop, Rau i Loewenstein z 1904. Fabryka ta słynęła m. in. z produkcji parowozów, tramwajów i samochodów. Przed wojną zakład zajmował ponad 22 hektary i zatrudniał 3500 osób. W czasie Powstania Warszawskiego, Niemcy wywieźli do Rzeszy wszystkie maszyny, urządzenia, dokumenty firmy oraz pracowników. Po wojnie zachowało się tylko kilka budynków, w których mieszczą się teraz lokale usługowe, biura i klub muzyczny. Idąc dalej kładką nad Aleją Prymasa Tysiąclecia po skręceniu w lewo docieramy do ulicy Armatniej. Niepowtarzalny klimat tworzą tu ceglane domy osiedla pracowniczego Drogi Żelaznej Warszawsko-Kaliskiej z przełomu XIX i XX w. Do niedawna miejsce wyglądało jakby czas się tu zatrzymał, obecnie w okolicy rozbudowuje się nowoczesne osiedle. Tuż za ostatnim domem znajdziecie ceglany wiadukt kolei Warszawsko-Kaliskiej z 1902. Jest on jedną z najstarszych w Warszawie budowli o konstrukcji żelbetowej.
3. Echa industrialnego Kamionka
Autorka propozycji trasy i zdjęć: Karolina Dąbek
Warszawski Kamionek niejednego zaskoczy. Kilka przystanków tramwajowych od centrum pełnego wieżowców, w sąsiedztwie imponującego PGE Stadionu Narodowego oraz urzekającego Parku Skaryszewskiego możemy znaleźć miejsce, które różni się od tych, polecanych w przewodnikach. Postindustrialne zabudowania znajdujące się na Kamionku intrygują i zachwycają jednocześnie klimatem dawnej Warszawy.
Spacerując ulicą Mińską co krok spotykamy ślady kreatywności warszawskich artystów pozostawione na fasadach fabryk i dawnych zakładów, np. przy Bliskiej 23 zobaczycie niezwykły mural przedstawiający ptaka i węża. Został zrealizowany w ramach festiwalu Street Art Doping przez chińskiego artystę DALeast.
Przemysłowy charakter dzielnicy zmienia się wraz z rosnącą liczbą atrakcji kulturalnych, pracowni kreatywnych oraz modnych restauracji. Jednym ze sztandarowych przykładów jest SOHO przy Mińskiej 25. Możecie tu odwiedzić Muzeum Neonów, którym zachwycają się instagramerzy z całego świata. Muzeum Neonów jest pierwszym w Polsce i jednym z nielicznych muzeów neonów na świecie. Historia muzeum rozpoczęła się w 2005 gdy Ilona Karwińska uratowała przed zniszczeniem neon dawnego sklepu „Berlin” przy ul. Marszałkowskiej w Warszawie. W zbiorach muzeum znajduje się ok. 100 neonów z całej Polski. Większość pochodzi z lat 60. i 70. XX wieku. W 2020 placówka została uznana przez czytelników brytyjskiego dziennika „The Guardian” jednym z 12 najciekawszych miejskich muzeów w Europie.
To, co na pierwszy rzut oka chciałoby się ukryć, na Kamionku zyskuje miano fascynujących miejsc ukazujących inne oblicze miasta. Znajdziecie tu porastające bluszczem opuszczone kamienice, jak ta przy Chodakowskiej 22 czy zabudowania dawnej fabryki “Perun”, będących jednym z najlepiej zachowanych i jednocześnie najstarszych przykładów architektury przemysłowej przy ul. Grochowskiej 301/305.
Warto wejść też na teren dawnego Instytutu Weterynaryjnego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW). Kompleks budynków zajmujący ok. dwa hektary został wzniesiony w latach 1898-1900 wg projektu rosyjskiego architekta Władimira Pokrowskiego. Miejsce na siedzibę uczelni wybrano nieprzypadkowo, gdyż po sąsiedzku, w miejscu dzisiejszego parku Obwodu Praga Armii Krajowej, znajdowało się targowisko koni i bydła dostarczające studentom materiału badawczego. Teren został wykupiony przez m. st. Warszawa i przekazany orkiestrze Sinfonia Varsovia.
4. Śladami warszawskich duchów
Autor propozycji trasy i zdjęć: Jacek Śmigielski
Lubicie się bać? Pokażemy Wam miejsca w których (podobno) straszy. Najlepszym miejscem na rozpoczęcie przygody będzie cmentarz Stare Powązki założony 4 listopada 1790.
To tam, na końcu katakumb, znajdziecie przepiękny pomnik artystki Marii Wisnowskiej, zamordowanej w roku 1890 w kamienicy przy ulicy Nowogrodzkiej 14 przez zazdrosnego amanta – carskiego oficera Aleksandra Bartniewa.
Inną postacią, która ma swój nagrobek na Powązkach jest król warszawskich kuśnierzy, Arpad Chowańczak. W jego willi z 1928 roku, mieszczącej się w parku Morskie Oko miała miejsce w trakcie Powstania Warszawskiego osobista tragedia pewnej sanitariuszki – Hanki. Dziewczyna zbierała nocą kwiaty dla ukochanego, kiedy trafiła ją niemiecka kula. Duch dziewczyny podobno wciąż błąka się nocami po tej okolicy.
Na naszej trasie nie może też zabraknąć kamienicy przy ul. Wilczej 2/4, która powstała w 1882 r. Straszy tu niejeden duch. Zgodnie z opowieściami w domu miało miejsce morderstwo Aleksandy Grobickiej – majętnej, starszej kobiety. Oprawcą miał być lokaj, który następnie zrabował kosztowny dobytek swojej pracodawczyni. Podobno można czasem ujrzeć ducha kobiety w koronkach. Inna wersja mówi, że przy Wilczej 2 odnaleziono zwłoki studenta, który targnął się na własne życie. Jego duch błąka się rzekomo w towarzystwie białego psa po salonie na pierwszym piętrze budynku, czytając coś pod lampą. Mówi się, że w okresie międzywojennym zakładano się, kto spędzi całą noc w nawiedzonym domu. Wygrać było można duże pieniądze, czy kilka skrzynek szampana. Podobno przez szczęki łańcuchów, niezidentyfikowane jęki, trzaski, szelesty, kroki i odgłosy płaczu każdy ze śmiałków opuszczał dom jeszcze przed północą. Po ’39. roku duchy przestały nękać lokatorów, nie wróciły też w czasie okupacji, wszelkie doniesienia o zjawach i strachach na Wilczej ucichły.
5. Śladami Getta Warszawskiego
Autor propozycji trasy i zdjęć: Yevhenii Bosiuk
Są rzeczy, które wolelibyśmy zapomnieć. A są rzeczy, których nie mamy prawa zapomnieć.
Na ulicy Siennej 55, kontrastując z blaskiem hotelu Intercontinental, znajduje się niemy świadek historii – mur getta warszawskiego, który oddzielał świat aryjski od piekła.
Na Waliców 14 stoi kamienica, która znajdowała się w granicach getta i była domem dla poety getta warszawskiego Władysława Szlengela, który miał „okno na tamtą stronę”. Naprzeciw kamienicy znajduję się mur getta – który pamięta jeszcze dotyk tych, których już nie ma.
Na Chłodnej nie ma już mostu westchnień, łączącego getto duże i małe – jest tylko pamięć. Most, symbol łączenia, w czasie okupacji był symbolem podziału miasta.
Mijając POLIN (Muzeum Historii Żydów Polskich), dochodzimy do Umschlagplatz – miejsca, z którego od 22 lipca 1942 r. odchodziły transporty Żydów do obozu zagłady w Treblince.
6. Śladami Kisiela
Autorka propozycji trasy i zdjęć: Małgorzata Sopyło
Spacer śladami Stefana Kisielewskiego, słynnego publicysty i kompozytora. W tym roku mija w 110. rocznica jego urodzin. Zaczynamy od kamienicy przy al. Szucha 16. To tutaj mieszkał od 1961 roku aż do śmierci. Pobliski bar Rozdroże był jego ulubioną kawiarnią (za nim znajduje się teraz skwer jego imienia). Punkt 2.: kamienica Hoża 41. W czasie wojny był tu fitness club (szkoła tańca i sala gimnastyczna), a do ćwiczeń akompaniował Kisiel. Następnie kierujemy się na ulicę Foksal 16 – w czasie wojny działała tu Kuchnia Literatów, stołówka dla pisarzy gdzie poznał przyszłą żonę. Blisko (Okólnik 1) znajdowało się Konserwatorium, w którym studiował. Dalej przechodzimy traktem królewskim na róg Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Królewskiej. Tu w czasie wojny znajdował się lokal Rio Rita, gdzie Kisiel grał na fortepianie. Kilka kroków stąd został ranny w trakcie Powstania Warszawskiego. Spacer kończymy na Kanonii, gdzie w marcu ‘68 Kisiel został pobity przez esbeków po tym jak 29 lutego wygłosił przemówienie o „dyktaturze ciemniaków”.
7. Perełki na styku Mokotowa i Ursynowa
Autorka propozycji trasy i zdjęć: Joanna Wiśniewska
W okolicach ulicy Nowoursynowskiej znajduje się nietypowa budowla z trawą na dachu – Fort 8 czyli koszary Fortu VIII Służew. Powstał w 1890 r. jako część zewnętrznego pierścienia Twierdzy Warszawa. Niedawno zrewitalizowała go z sukcesem prywatna firma. Na tyłach ukrywa się niespodzianka – tajemniczy pomnik pogańskiego Światowida. Kierujemy się w stronę Doliny Służewieckiej i wąskiej rzeczki o szumnej nazwie Potok Służewiecki. To idealne miejsce na piknik na trawie lub pobujanie się w hamaku. Dalej dochodzimy do ulicy Bacha i Służewskiego Domu Kultury. Tworzące go zabudowania mają stylistykę wiejskiego siedliska, idealnie wkomponowanego w otoczenie. Kompleks jest ekologiczny, ma wiatrak, warzywnik, wybieg dla kóz, ambonę do obserwacji ptaków. Idąc wzdłuż potoku dojdziemy do Stawu Służewieckiego, a wracając na Ursynów możemy wejść na Kopę Cwila i odszukać rzeźbę „Jeźdźca na koniu”.
8. Parki i pałace Powiśla
Autor propozycji trasy i zdjęć: Łukasz Błażejak
Zapraszamy na wycieczkę wzdłuż Skarpy Wiślanej i położonych na niej pałaców. Z reguły skupiamy uwagę na Trakcie Królewskim. Warto jednak spojrzeć również na biegnącą tuż obok skarpę – naturalny element terenu o walorach krajobrazowych, który przesądził o założeniu miasta. Czasami warto jednak spojrzeć na tuż obok wijący się fantastyczny konglomerat przyrody i budowli, w scenerii kojarzonej z terenami pagórkowatymi. Wszystko razem może przekonać do tezy, iż Warszawa jest piękna swoją różnorodnością, także przyrodniczą. Na początek zobaczymy ulokowany na niej od strony Wisły Pałac Kazanowskich. Był to niegdyś jeden z najwspanialszych i najbardziej luksusowych pałaców warszawskich, który przepychem przewyższał nawet Zamek Królewski. Następnie dochodzimy Skarpą do Pałacu Kazimierzowskiego, kiedyś zwanego Villa Regia. Po dojściu do ulicy Tamka, trafiamy na mury ogrodu i klasztoru Szarytek, stanowiące najważniejszy relikt Warszawy epoki jurydyk. Warto obejrzeć teren klasztoru z góry, stojąc na terenie skweru Anki Kowalskiej. Dalej nasz szlak wiedzie przez park Rydza-Śmigłego do osiedla domków fińskich na Jazdowie. Wybudowane jako tymczasowe zakwaterowanie dla pracowników Biura Odbudowy Stolicy w 1945 roku, przetrwało do dziś i służy m.in. celom kulturalnym.
9. Praski brzeg Wisły
Autor propozycji trasy i zdjęć: Paweł Zdanowicz
Zapraszamy na spacer praskim brzegiem Wisły od Mostu Gdańskiego do Mostu Łazienkowskiego. To sposób na przejście wzdłuż całej centralnej części miasta prawym brzegiem Wisły, który dzięki “dzikiemu” charakterowi ma unikalne wśród dużych europejskich miast walory przyrodnicze i jest objęty programem “Natura 2000”. Oprócz takich zalet jak odpoczynek od zgiełku miasta oraz obcowanie z przyrodą (można spotkać na trasie np. bobry, kormorany i zimorodki!), po drodze możemy podziwiać piękne panoramy stolicy (przede wszystkim Stare Miasto oraz wieżowce w centrum o zachodzie słońca) oraz 6 warszawskich mostów oraz kilka warszawskich plaż.
10. Mniej znany Żoliborz
Autorka propozycji trasy i zdjęć: Natalia Marczak
Proponujemy rozpocząć spacer na ulicy Rydygiera, skąd kierujemy się w stronę Starego Żoliborza. Mijamy Pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej przy Placu Grunwaldzkim i skręcamy w ulicę Wieniawskiego, gdzie mijamy tablicę upamiętniającą XIX-wiecznego poetę Kazimierza Brodzińskiego. Na końcu ulicy znajduje się kościół św. Stanisława Kostki, w którym kazania głosił ks. Popiełuszko. Kolejnym punktem jest Teatr Komedia. Aby się do niego dostać dochodzimy do ulicy Krasińskiego, skręcając w lewo. Teatr mieści się w przepięknym parku Żołnierzy Żywiciela. Na terenie parku jest pomnik Żołnierzy AK Obwód “Żywiciel” oraz rzeźba Kobieta z dzieckiem Aliny Szapocznikow. Dalej przemieszczamy się w stronę skweru Igora Newerlego by następnie skręcić w ulicę Potocką, gdzie na ścianie budynku na skrzyżowaniu z ulicą Marii Kazimiery znajduje się mural upamiętniający wizytę Davida Bowie w Warszawie. Następnie, kierujemy się do parku Harcerskiej Poczty Polowej, gdzie obejrzymy przepiękny Powstańczy Mural.
Informacje o konkursie Perełki Warszawy
Regulamin konkursu Perelki Warszawy z załącznikami
Konkurs Perełki Warszawy 2022
Zobacz informacje o konkursie Perełki Warszawy 2022 tutaj: https://warsawtour.pl/perelki-warszawy-2022/
